Krosno Na skrzyżowaniu kultur, w kotlinie otoczonej pogórzami, z której tylko krok do Beskidu Niskiego, Kazimierz Wielki ulokował Królewskie Wolne Miasto Krosno . Ten średniowieczny gród przez wieki był ważnym ośrodkiem kupieckim i rzemieślniczym. Wystarczy wspomnieć handel płótnem czy suknem, a także winem węgierskim. To tutaj nad swoimi wynalazkami pracowali: prekursor przemysłu naftowego Ignacy Łukasiewicz oraz twórca telektroskopu – pierwszego telewizora – Jan Szczepanik. Dziś miasto znane jest z produkcji szkła, a okolice z pierwszej na świecie kopalni ropy naftowej w Bóbrce, pobliskich zdrojów znajdujących się w Iwoniczu i Rymanowie, czy też z zamczyska Kamieniec – gdzie toczy się akcja Zemsty Aleksandra Fredry. Krosno kojarzone jest nie tylko z przemysłem szklarskim i naftowym, ale także włókienniczym. Miasto posiada herb związany z lokacją Krosna przez króla Kazimierza Wielkiego na prawie magdeburskim – herb Piastów kujawskich, czyli połowa lwa i połowa orła, których głowy nakryte są koroną. W latach 60. XIV w., za panowania Kazimierza Wielkiego, rozpoczęto budowę murów obronnych. W ten sposób Krosno znalazło się wśród 23 ufortyfikowanych polskich miast. Fakt lokacji i opieki królewskiej przyczynił się do rozwoju miasta, który trwał nieustannie do połowy XVII w. Oprócz murów obronnych miasto wyposażone było w wodociąg i kanalizację, co świadczy o wysokiej randze grodu i zamożności mieszkańców. Przygraniczne położenie miasta sprawiło, że już w pierwszej połowie XVI w. stało się znacznym ośrodkiem handlu winem węgierskim. W średniowiecznym Krośnie rozwijało się rzemiosło, a statut cechu rzeźników z 1403 r. należy do najstarszych w Polsce. Kres rozwojowi miasta przyniósł potop szwedzki, klęski żywiołowe i ogólny upadek Rzeczypospolitej. Ponowny rozkwit nastąpił dopiero pod koniec XIX w. dzięki odkryciu w Bóbrce koło Krosna złóż ropy naftowej i rozwojowi przemysłu naftowego. W latach 1872-1884 do Krosna doprowadzono linię kolejową. W 1923 r. wybudowano w mieście hutę szkła ,co z czasem doprowadziło do powstania największego w Polsce ośrodka przemysłu szklarskiego. W 1928 r. rozpoczęto budowę lotniska . W latach 30 XX w. rozwinął się tu przemysł tkacki oparty na włóknie lnianym. Po zniszczeniach spowodowanych II wojną światową odbudowano zakłady przemysłowe, rozwinięto sieć szkół, utworzono nowe instytucje kultury. ZABYTKI Krosno posiada wiele cennych zabytków. Większość z nich skupiona jest w obrębie zespołu staromiejskiego. Rynek otoczony jest zabytkowymi kamieniczkami pochodzącymi z różnych okresów, z których część zachowała arkadowe podcienia , nadające miastu niepowtarzalny klimat. W Rynku najbardziej okazałą jest Kamienica Wójtowska – wzniesiona pod koniec XV w., a następnie przebudowana w stylu renesansowym (Rynek 7). W jej podcieniu zachowały się cztery XVI-wieczne kamienne kolumny jońskie oraz bogaty renesansowy portal. W linii kamienic z podcieniami znajduje się dawna curia praetoriana – dwór ratuszowy (Rynek 5). Ten XVI-wieczny budynek, po pożarze ratusza, przez pewien czas był siedzibą władz miejskich. Obecnie na parterze budynku mieści się Punkt Informacji Kulturalno-Turystycznej, a w jego piwnicach sale koncertowo-wystawowe Muzeum Rzemiosła – Piwnica PodCieniami. W pierzei północnej Rynku zwraca uwagę XVI-wieczna kamienica, w której zachował się późnorenesansowy kamienny portal arkadowy. W kluczu widoczna jest data 1640 r. wraz z monogramami: RP (Robert Portius) i AP (Anna Portiusowa). Portius był osiadłym w Krośnie na początku XVII w. Szkotem. Trudnił się handlem winem węgierskim i był największym jego importerem na północ od Karpat. Węgrzyna dostarczał również na dwór królewski. Ciekawostką Krosna są ciągnące się wzdłuż przyrynkowych kamienic pierzei zachodniej piwnice przedprożne. Wchodzące pod płytę Rynku, w przeszłości przykryte arkadami, służyły do składowania wina. Dziś są udostępniane jako część wystawowa Centrum Dziedzictwa Szkła. Do dawnych tradycji handlu i składowania wina w piwnicach przedprożnych nawiązuje Festiwal Kultur Pogranicza „Karpackie Klimaty” . Podczas imprezy można skosztować najlepszych gatunków win węgierskich, swojskiego jadła, zaopatrzyć się na straganach w dzieła twórców ludowych i rękodzielników, obejrzeć występy zespołów tanecznych, folkowych i folklorystycznych karpackiego tygla kultur. W ścisłym centrum odnaleźć można bez problemu zabytki architektury sakralnej. Do najcenniejszych należy kościół farny pw. Trójcy Świętej (ul. Piłsudskiego 5). Wzniesiony został w drugiej połowie XIV w., a jego fundatorem był król Kazimierz Wielki. Pierwotnie była to ceglana gotycka świątynia wielkości dzisiejszego prezbiterium. Z czasem dobudowano doń pięcioprzęsłową nawę, łącząc ją z będącą w sąsiedztwie wieżą murów obronnych. Następnie dobudowano cztery kaplice, nadbudowano prezbiterium, zamykając je późnogotyckim sklepieniem sieciowym. W XVII w. przebudowano kaplice, dobudowano dwie kruchty, a wystrój wnętrza zmieniono z gotyckiego na manierystyczny i wczesnobarokowy. Większość prac sfinansowana została przez krośnieńskiego proboszcza księdza Kaspra Rożyńskiego oraz rajcę krośnieńskiego Wojciecha Portiusa. W takiej formie świątynia przetrwała do początków XX w., kiedy poddano ją regotyzacji. Wyposażenie kościoła jest jednym z najbogatszych i najlepiej zachowanych sakralnych wnętrz w południowo-wschodniej Polsce. W bogato zdobionym ołtarzu głównym umieszczony jest obraz „Adoracja Trójcy Świętej i Matki Boskiej przez Wszystkich Świętych”. Po bokach znajdują się rzeźby św. Stanisława Biskupa i św. Kazimierza, a w zwieńczeniu Chrystus Zmartwychwstały adorowany przez dwa anioły. W prezbiterium, nad renesansowo-manierystycznymi stallami, zawieszony jest gotycki obraz „Koronacja Matki Bożej przez Trójcę Świętą” z 1480 r., jedno z ważniejszych dzieł średniowiecznego malarstwa tablicowego na terenie kraju. Prezbiterium od nawy głównej oddziela belka tęczowa z grupą Pasji. Jest to wybitne dzieło plastyki gotyckiej, z początku XV w. Na zainteresowanie zasługują także XVII-wieczne zabytki: sześć nastaw ołtarzowych, ambona, cynowa chrzcielnica, ławka kolatorska Portiusa oraz ławki rajców miejskich. Świątynia posiada unikatowy zespół monumentalnych, doskonale dopasowanych kształtem do ścian, obrazów sztalugowych. W kościele warto zwrócić uwagę na kaplicę śś. Piotra i Pawła – rodowe mauzoleum Portiusów – wykonaną przez włoskiego artystę Vincenzo Petroniego. Centrum kaplicy zajmuje ołtarz bogato zdobiony dekoracją snycerską, z rzadko spotykaną sceną „Pożegnania śś. Piotra i Pawła” w zwieńczeniu. Po bokach wiszą portrety: Wojciecha Portiusa, jego żony Anny oraz brata Tomasza. Tuż obok kościoła stoi wczesnobarokowa wieża–dzwonnica , wzniesiona z fundacji Roberta Portiusa. Wewnątrz znajdują się trzy dzwony: „Urban”, „Jan” i „Maria”. Mierzący 490 cm w obwodzie Urban jest jednym z największych zabytkowych dzwonów w Polsce. Na wieży umieszczony jest ręcznie nakręcany mechanizm zegara wieżowego z 1908 r., pochodzący z Pierwszej Krajowej Fabryki Zegarów Wieżowych Michała Mięsowicza. 38-metrowa wieża to doskonały punkt widokowy z tarasem na szczycie, na który wspiąć się trzeba po 125 schodach. Pośród najcenniejszych zabytków Krosna niewątpliwie trzeba wymienić kościół ojców franciszkanów – pw. Nawiedzenia Najświętszej Panny Maryi (ul. Franciszkańska 5). Krośnieńska świątynia zbudowana została w stylu gotyckim, a jej najstarsze elementy – kamienne partie prezbiterium i zakrystii – pochodzą z końca XIII w. W trakcie rozbudowy kościół nakryto gotyckim sklepieniem, powiększono o ceglany pseudohalowy korpus nawowy, dobudowano kruchtę, oraz cztery kaplice, z których do dzisiaj zachowały się dwie: Matki Boskiej Różańcowej oraz pw. św. Stanisława. Dobudowana do kościoła Kaplica Oświęcimów ufundowana została przez Stanisława Oświęcima, szlachcica i dyplomatę w służbie króla Władysława IV. Zdobiona bogatą dekoracją stiukową uznawana jest za jedną z najpiękniejszych barokowych kaplic w Polsce. Z postaciami Stanisława i jego przyrodniej siostry Anny związana jest romantyczna legenda o ich nieszczęśliwej miłości. W podziemiu kaplicy mieści się krypta grobowa z ciałami rodzeństwa. Kościół franciszkanów był wielokrotnie przebudowywany i – podobnie jak krośnieńska fara – regotyzowany po pożarze pod koniec XIX w. We wnętrzu świątyni warto zwrócić uwagę na: kamienne nagrobki szlacheckie, fragmenty średniowiecznych malowideł ściennych z XV i XVI w. oraz słynący cudami obraz Matki Bożej Murkowej, znajdujący się w ołtarzu głównym. Warto również wspomnieć, iż wedle historycznych zapisów, wśród zakonników zamieszkujących krośnieński klasztor znalazł się, pełniący w latach 1438-1440 funkcję gwardiana, św. Jan z Dukli. Nieopodal Rynku, przy ulicy Szczepanika, znajduje się dom w którym spędził pierwsze lata swego życia Jan Szczepanik (1872-1926) – wynalazca i autor patentów w dziedzinach: tkactwa (zautomatyzował proces produkcji tkanin), fotografii barwnej i filmu (wynalazł i opatentował system kolorowej fotografii oraz światłoczuły papier barwny, wykorzystany później przez firmy Kodak i Agfa), bezpieczeństwa (kamizelka kuloodporna, która uratowała przed śmiercią w zamachu króla hiszpańskiego Alfonsa XIII). Na budynku umieszczona jest pamiątkowa tablica informująca o Janie Szczepaniku. Krosno posiadało miejskie mury obronne – ich budowę rozpoczęto w latach 60. XIV w., a zakończono w połowie XV w. Całkowita długość umocnień wynosiła 1200 m, a grubość muru wahała się od 1,8 do 2,4 m. W obrębie starego miasta znajduje się także kościół ojców kapucynów – pw. Podwyższenia Krzyża Świętego (pl. Konstytucji 3 Maja 2). Inicjatorem i architektem świątyni (konsekrowanej w 1811 r.), był kapucyn o. Innocenty Barth. Jest to budowla późnobarokowa, jednonawowa. Wnętrze zdobi iluzjonistyczna polichromia autorstwa F. Smuglewicza i A. Kucharskiego. Snycerka ołtarzowa wykonana została pod koniec XIX w. przez krośnianina S. Janika. Nieopodal kapucyńskiego klasztoru usytuowany jest pomnik Ignacego Łukasiewicza (pl. Konstytucji 3 Maja) – konstruktora prototypu lampy naftowej i współzałożyciela pierwszej w świecie, działającej od 1854 r., kopalni ropy naftowej w Bóbrce. Oddając hołd wielkiemu wynalazcy, każdego roku, w niedzielę najbliższą dacie 31 lipca organizowana jest w Krośnie impreza „Świet(l)ne miasto”, podczas której uroczyście zapala się lampę naftową, a w całym mieście odbywa się dzień nauki i wynalazczości. Poza miejskimi murami na tzw. dawnym Przedmieściu Górnym znajduje się drewniany kościół (ul. Korczyńska 18 a) wzniesiony w połowie XV w. Patronem świątyni jest św. Wojciech, który według legendy miał odpoczywać w tym miejscu w czasie podróży z Węgier do Prus. Najstarszymi zabytkami w świątyni są rzeźby: gotycka św. Wojciecha z XV w. i późnogotycka św. Zofii z połowy XVI w. Przy ul. Piłsudskiego znajdują się dwa muzea. Muzeum Rzemiosła ulokowane jest w zabytkowym budynku, w którym początkowo była siedziba Pierwszej Krajowej Fabryki Zegarów Wieżowych Michała Mięsowicza. Przedsiębiorca był zegarmistrzem, laureatem wielu międzynarodowych wystaw przemysłowych, a jego zegary do dziś funkcjonują w: Krośnie, Poznaniu, Krakowie, Lwowie czy Wiedniu. Ekspozycja Muzeum poświęcona jest dziejom rzemiosła Polski południowo-wschodniej. Po drugiej stronie ulicy mieści się Muzeum Podkarpackie . Jego siedziba znajduje się w dawnym pałacu biskupów przemyskich. Muzeum Podkarpackie w Krośnie gromadzi i udostępnia dobra kultury związane z historią regionalną. Tu można zobaczyć unikalną w skali europejskiej kolekcję lamp naftowych, pamiątki po Ignacym Łukasiewiczu oraz prace krośnieńskich artystów z przełomu XIX i XX w. W północno–wschodnim narożu Rynku, w dawnej hali targowej, swoją siedzibę ma interaktywne Centrum Dziedzictwa Szkła . W budynku głównym Centrum znajdują się: pracownia z piecem hutniczym, warsztaty obróbki szkła, sala kinowa, sale wystaw czasowych i sklep ze szklanymi pamiątkami. Zwiedzający mają możliwość samodzielnego „dmuchania” baniek szklanych i ich zdobienia. Wejście do CDS od ul. Legionów uatrakcyjnia malowidło 3D „The UnderGlass”, którego autorem jest artysta i architekt Ryszard „Ryho” Paprocki. Powstało ono na 80 m2 posadzki i przedstawia produkcję szkła metodą tradycyjną. Przed zachodnią pierzeją Rynku zwiedzić można zabytkowe piwnice przedprożne, w których prezentowane jest unikatowe szkło artystyczne autorstwa światowej klasy twórców. W niewielkim oddaleniu od Rynku znajduje się Muzeum Misyjne Sióstr Misjonarek św. Piotra Klawera w Krośnie. Ekspozycja pokazuje pracę misjonarzy oraz kraje, które odwiedzili. Najstarszą i najbogatszą kolekcję stanowią zbiory z Afryki. Muzeum prezentuje również eksponaty z Azji, Oceanii i Ameryki Południowej. Prywatne Muzeum Podkarpackich Pól Bitewnych w Krośnie znajduje się przy ul. Czajkowskiego 92. Muzeum eksponuje zbiory związane z podkarpackimi polami bitewnymi z lat 1914-1945. Eksponaty prezentowane są na wystawie stałej w budynku muzeum, na wystawie półplenerowej na terenie posesji oraz w graniczącym z nią schronie przeciwlotniczym z okresu II wojny światowej. W Krośnie warto odwiedzić także lotnisko, jedno z największych w Europie w momencie powstawania (1932 r.). Poza ciekawą historią, związaną z dziejami polskiego lotnictwa i II wojny światowej, miejsce to upamiętniło się Mszą świętą z udziałem kilkuset tysięcy wiernych, odprawioną w 1997 r. przez papieża Jana Pawła II, podczas której kanonizował Jana z Dukli. Obecnie na terenie lotniska działa Szkoła Lotnicza, kształcąca spadochroniarzy, pilotów szybowców i samolotów. Corocznie odbywa się tu cykl imprez lotniczych, z których najbardziej znana to, organizowana w pierwszy majowy weekend, impreza plenerowa „Balony nad Krosnem” . Na miłośników mocniejszych wrażeń czeka Linowy Park Przygody . (ul. Okrzei 63) – największy na Podkarpaciu i jeden z większych w Polsce. Usytuowany niedaleko krośnieńskiej starówki zapewnia doskonałą zabawę na trasach liczących łącznie 663 m, ze 119-metrowym zjazdem tyrolskim.
dziców dzisiejszych maluchów ma wartość sentymentalną. Ale robi to w sposób, którego nie spodziewalibyśmy się po największej światowej kuźni cukierkowych księżniczek. Disney w tym filmie zmienia swoją narrację o 180 stopni i porzuca bezpieczne, sprawdzone już kilkadziesiąt razy schematy, żeby pokazać nam coś zupełnie nowego. Coś tak niepodobnego do starych, kultowych „księżniczkowych” tytułów, że aż trudno uwierzyć, że to wciąż Disney odpowiada za to przedsięwzięcie.
o jego – miażdży. Jest przepełniona symbolizmem i kruczkami dla uważnego czytelnika, który cieszy się jak dziecko za każdym razem, kiedy uda mu się wyłapać to mrugnięcie okiem od autora. Ich ilość jest taka, że aż człowiek głową kręci z uznaniem.
Zarzekałam się, że wpierw swym zwyczajem przeczytam książkę. Ale dowiedziałam się, że ten obraz wyreżyserował Randall Wallace. Tym, dla których to nazwisko jest tajemnicze powiem, że jest to ten sam artysta, który wyreżyserował „Człowieka w żelaznej masce”. Więc ponieważ zmogła mnie ciekawość, wylądowałam w wygodnym krześle kinowym zanim dorwałam książkę. Nie wiem, czy nie żałuję. Film jest bardzo amerykański. Co przez to rozumiem? Wielką emocjonalność, optymizm i mówienie o trudnych sprawach jak najdelikatniej. Z jednej strony wzrusza. Z drugiej jest bardzo ckliwy. Z trzeciej widz czuje niedosyt. Na tyle, na ile zdążyłam się zorientować w treści książki, twórcy scenariusza nie wykorzystali całego materiału, jaki mogli – przez co film miejscami jest nieprzekonujący. Nie zawsze też przekonuje gra aktorska. A jedna z ważniejszych ról drugoplanowych – grana przez Kelly Reilly – jest po prostu płaska.
Spotkania Kobiet Pogranicza 